Garzan’a aktı Ava Mezin

Ehmed

O güne kadar şarkı söylediğini hiç duymamıştım. Hatta mütevazı moral akşamımızda bir parçayı seslendirmek üzere ‘sahneye’ çağrıldığında söyleyeceğine pek ihtimal vermemiştim. Herkes büyük bir merakla, tek ses etmeden bekliyordu. O gözlerini yere dikmiş, hiçbirimizin görmediği çok uzaktaki bir yere bakıyordu. Derin bir nefes aldıktan sonra, gözlerini baktığı noktadan ayırmadan söylemeye başladı şarkıyı:

‘Ava Mezin, Ava Mezin
Ava Mezin tê bi xwînê 
Ava Mezin, kul û kîn e
Dil birîn e kaniya jînê
Ava Mezin, Ava Mezin…‘  

Huzur veren bir sesi vardı.

* * *
Bazı zamanlarda devrimin hinterlandı oldu, mücadele etmeyi öğretti. Bazı zamanlarda güvenli liman oldu özgürlük denizinde fırtınaya yakalananlara. Fişlenip adı-eşgali bilinenlere kucak açtı; Bedirxan kardeşlere, Nuri Dêrsimî’ye, Osman Sebrî’ye, Cegerxwîn’e. Bazı zamanlarda da atılıma mekan oldu; xoy yani xwe idi zaten, hawar oldu hem serxet’e, hem binxet’e. O xet’e dikilen tel örgülerden ne çok insan geçti. En çok da kuzeyden geldiler. Dîcle ve Ferat gibi kollarını açtı Rojava, herkesi kucakladı onyıllar boyu. Sonra zamanı geldi ve Memduh Selîm Beg’den 60 yıl sonra yeniden serxet’in yolunu tutacaktı binxet’tekiler...  

* * *
84’ün 15 Ağustos’unda ilk kurşunu atılan silahlı direniş 80’lerin sonunda hem nicel hem de nitel açıdan önemli bir büyümeyi yaşadı. Bu büyüme, 90’ların başındaki serhildan gerçeği ile birlikte bir sıçramaya dönüşecekti. Rojava, ‘merkez’e – Bekaa Vadisi’ndeki Mahsum Korkmaz Akademisi’ne - en yakın ‘parça’ idi. Bu konumu, omuzlarına farklı görevler yüklüyordu. O sıralar, yani 80’li yılların ikinci yarısında Rojavalı gerillaların sayısı nispeten düşüktü. Ancak bu durum hızla değişecekti. 90-91 yıllarına ait Şehitler Albümü’nün sayfalarındaki birçok künyede doğumyeri olarak Qamişlo, Dêrika Hemko ya da Efrîn yazılı olmasının sebebi bu. Ve Ava Mezin...

Mihyedîn

* * *
Min dît îro Ava Mezin sor bi xwîn e
Min dît îro Ava Mezin kul û kîn e
Min dît îro Zinar şehîd e
Min dît îro Ehmed şehîd e  

* * *
1989 yılının sonbaharında Bekaa Vadisi’nde hem ideolojik-politik hem de askeri eğitim görmüş 22 PKK kadrosu, hayatlarının en zorlu yolculuğuna hazırlanırlar. Hedefleri, Garzan eyaletidir. Hedefleri, orada ulusal kurtuluş mücadelesini daha da yükseltmektir. Yolları uzun. Lübnan’dan Suriye’ye, oradan Rojava’ya, Rojava’dan Botan’a, Botan’dan da Garzan’a geçmeleri gerek. Grubu bizzat Kürt Halk Önderi Abdullah Öcalan yolcular. Ve yolcularken, grubun mutlaka sağ-salim bir şekilde Botan’a, oradan da Garzan’a ulaştırılmasını söyler, talimat verir. Lübnan’dan Suriye’ye geçerler. Ardından Qereçox ile Cudî dağı arasındaki Dêrika Hemko’ya ulaşırlar. Burada üç kişi daha katılır gruba: Mihyedîn Sait Rauf (Cahit), Zinar Ahmet Haci (Reşid) ve Ahmet Hamza (Ali Hasan). 22 gerillayı Botan’a onlar geçirecek. Ancak bunun için önce Dîcle suyunu Hesinan vadisinde aşmaları, Ava Mezin’ı geçmeleri gerek. Onların gözünde, işgalcilerin iki çizgi ile dörde böldüğü ülke bir. Tam o çizginin üstündeler. Arkasına ‘Suriye’, öne ise ‘Türkiye’ diyor tabelalar. Oysa her iki taraf da Kürdistan, iki taraf da ülke.
Takvimler, 29 Kasım 1989’u yazıyor. Birden silahlar patlamaya başlar. Türk askerleri ‘sınırlarını’ tutmuş. Dîcle suyunun üst tarafında çatışmaya girerler. Kalabalık grubun sorumlusu Mihyedîn, Zinar ve Ehmed ile birlikte savunmayı alır. O esnada 1965 Siirt-Baykan doğumlu Saniye Ürün (Zozan), vurulup hayatını kaybeder. Üçü de Rojavalı olan Mihyedîn, Zinar ve Ehmed hızlı karar verip davranmalıydılar. Önderliklerine, grubu ‘sınır’dan sağlam geçireceklerine dair söz ve güven vermişlerdi. Verdikleri sözü mutlaka tutmalıydılar. İşte o an karar verirler. Kendilerine emanet edilen grubun Cudî’ye geçişini sağlamak için askerleri üzerlerine çekerler. Arkadaşlarını kurtarmak için savaşırken, kendilerini feda ederler. Ki üçü de çatışmada hayatını kaybeder. Ava Mezin suyu üzerinde. Bir sonbahar gününde. PKK’nin kuruluş yıldönümünden iki gün sonra.  

Zinar

* * *
Negrî Dêrika rengîn
Warê Heval Mihyedîn
Dudo bûne stêr yek bû menge

Ava Mezin ka bêje min Ava Mezin
Li pêş te bû şer û cengê Ava Mezin
Ava Mezin kaniya jînê
Ava te bû sor bi xwîn e  

* * * 

İlk defa Rojava’dan üç militan birlikte yaşamını yitirir. Mihyedîn, Zinar ve Ehmed’in ölüm haberi Rojava halkını derinden sarsar. Ama bunun yanında büyük bir etki yaratırlar direnişleri ve fedakarlıkları ile. Onlar artık birçok Kürt için örnek alınacak birer kahraman. Fotoğrafları çerçeveletip duvarlara asılır. Ve nice genç onların yolundan yürür. Koma Cudî’nin Ava Mezin şarkısında anlatılan Mihyedîn, Zinar ve Ehmed’in işte böyle bir hikayesi var. Gidişleri üzerinden 23 yılı aşkın zaman geçti. Hala hatırlanıyorlar. Çünkü Kürtlerin bugün Rojava’da inşa ettiği öz sistemin temelini onlar ve onlar gibiler döşedi.  

* * *
Mihyedîn, Ehmed, Zinar
Rih û can kirine diyar
Rijandin xwîna zelal
Sor kirin deşt û newal

Ava Mezin pelê pêşiya te herîne
Bê sekin û bê tebat her dem axîn e
Ava Mezin dilbirîn e
Serê xwe danî reş û şîn e  

Soz li me xwîn nebe sar
Heyfê rakin bi hezar car
Sonda me bi navê şehîd
Geş bikin agirê Botan  

* * *
Derler ki bir ezgiyi ilk kimin sesinden dinlersen, o sesle içinde yer edinir, kaydolur belleğine. Ben Ava Mezin şarkısını ilk defa bundan tam 14 yıl önce Arjîn Garzan’ın sesinden dinledim. Kürtçe bilmiyordum ama onun sesinden ‘Min dît îro Ava Mezin...’ mısrasını hiç unutmadım.
Aradan yıllar geçti.
Benim içimde hala Arjîn söyler...